Een observatorium is een gebouw met toren, koepel of vlak dak, al of niet ingericht met telescopen tot het waarnemen van hemellichamen en hun loop.

In de tweede helft van de jaren ‘ 80 ontstond in Nederland een hausse wat betreft de inspiratie die door de beeldende kunst en vormgeving aan de architectuur werd ontleend. Voor een groot aantal kunstenaars was deze inspiratiebron van tijdelijke aard; zo niet voor Hanshan Roebers – bij hem lag de architectonische inspiratie op een veel fundamenteler niveau stevig verankerd in het werk dat hij toen maakte en sindsdien gemaakt heeft.

Hanshan Roebers is een kunstenaar die een volkomen eigen concept heeft ontwikkeld in zijn architectuurmodellen, zijn monumentale sculpturen en in de gebouwen die hij heeft gerealiseerd. Het concept achter zijn werk wordt bijvoorbeeld in zijn monumentale opdrachten zichtbaar als een samengaan van sculptuur en architectuur.

Zijn enorme beelden zijn architectonische lichtvangers: staal- en houtconstructies, glazen onderdelen, kleurgebruik, reflecties van licht en kleur lijken vooral in dienst te staan van het zichtbaar maken van het steeds veranderende daglicht.

Misschien is hun oervorm wel die van de zonnewijzer – niet voor niets kan hij gepassioneerd vertellen over de sterrekundige observatoria in India van Maharaja Jai Singh II uit de 18e eeuw.

In het geval van Roebers hebben zijn sculpturen zich ontwikkeld naar volwaardige, functionele architectuur.

Hij realiseerde drie gebouwen: voor de meubelfabriek Montis in Dongen, voor de Nederlandse vestiging van het Duitse bedrijf ERCO in Naarden, dat in lichttechnieken is gespecialiseerd en een aula op de begraafplaats in Ede. Alle gebouwen zijn lichtsculpturen: naast de ordening van materie, van kleur en van ruimte, komt duidelijk naar voren dat licht het vierde element is waarmee hij zijn architecturen maakt. Sterker nog: licht is zijn prima materia, het ‘ materiaal ‘ waar hij van uit gaat wanneer hij begint te ontwerpen.

Al Roebers’ werken komen voort uit studies van (veranderend) licht: lichtval op, langs, door en om volumes, reflecties van (half)transparante materialen en kleuren in elkaar. Licht is steeds weer de samenvattende term: licht betekent, binnen zijn concept tevens schaduw, maar het betekent ook kleur en bouwmaterie. Naast de architectuurmodellen staan dan ook in zijn ateliers opstellingen voor reflectieproeven in water en goud, en in glas met verschillende graden van transparantie.

Roebers zet zijn maquettes in de zon en hij analyseert en registreert de dynamiek van licht en schaduw, kleur en reflectie.

Deze architectuurmodellen worden aldus van tekeningen voorzien – betekend zowel als van betekenis voorzien. Daarnaast ontstaan schilderijen van geprojecteerde schilderijen, waarin verschillende aspecten van de bewegingen van licht en schaduw worden geregistreert.

In het begrip transparantie komen alle elementen (licht, schaduw, kleur, breking, reflectie ), die Roebers als materialen behandelt, samen. Ordening van licht en schaduw, door het gebruik van transparante elementen – waardoor de veranderingen in het licht als het ware autonoom kunnen worden waargenomen – is de kern in zijn sculpturen en architecturen.

Cees de Boer. (ter gelegenheid van de presentatie van een kunstopdracht bij een nieuw stadhuis)